گرفته شده از کتاب جریمۀ مسلمان کشی در پرتو چهل حدیث نبوی
نویسنده: حبیب الله حسام مهاجر
[4] عن عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ (رضي الله عنه)، قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ) يَطُوفُ بِالْكَعْبَةِ وَيَقُولُ:«مَا أَطْيَبَكِ وَأَطْيَبَ رِيحَكِ، مَا أَعْظَمَكِ وَأَعْظَمَ حُرْمَتَكِ، وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَحُرْمَةُ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ حُرْمَةً مِنْكِ ؛ مَالِهِ وَدَمِهِ، وَأَنْ نَظُنَّ بِهِ إِلَّا خَيْرًا»[1].
[4] از عبدالله بن عمر (رضي الله عنه) روايت است كه فرمود: رسول اكرم (صلي الله علیه وسلم) را ديدم كه در حال طواف به كعبه می‌‌فرمودند: «ای كعبه ! چقدر پاک هستی و چقدر بويت پاكيزه و معطر است، چقدر باعظمت هستی و چقدر احترامت بزرگ است، اما سوگند به ذاتی كه جان محمد در دست اوست، همانا حرمت مؤمن در نزد خداوند متعال از حرمت و احترام تو بزرگ‌‌تر است؛ [حرمت] مال او و [حرمت] خون او و اين كه در حق او جز گمان خير ندارم».
موضوع حدیث نبوی
موضوع و مقصد اصلی حدیث بیان جایگاه برتر انسان مؤمن نزد الله متعال است، نه‌تنها حرمت و کرامت کل شخصیت او، بلکه حرمت خون و مال او بالاتر از کعبۀ مبارکه تبیین شده است. و همچنان جایگاه و حرمت کعبه مشرفه را بیان نموده است.
درس‌هایی از حدیث نبوی
یکم: عقیدتی، فکری
۱_ از لحاظ اعتقادی و فکری، کعبۀ متبرکه خط بارز و فاصل میان دین اسلام و دیگر ادیان آسمانی است و باید توجه کنیم که یکی از دلایل عدم پذیرش ایمان یهود و نصارا عدم قبول جهت قبله است و از نشانه‌های بارز قبول ایمان و اسلام مؤمنان اجابت و قبول جهت قبله به کعبه می‌باشد: «وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَّا تَبِعُواْ قِبْلَتَكَ وَمَا أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُم بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ»[2]
ترجمه: سوگند که اگر برای اهل کتاب، هرگونه آیه بیاوری، از قبلۀ تو پیروی نخواهند کرد؛ و تو نیز، هیچ‌گاه از قبلۀ آنان، پیروی نخواهی نمود و حتی هیچ‌یک از آن‌ها، پیروی از قبلۀ دیگری نخواهد کرد.
۲_ ترسیخ و تعمیق حرمت کعبۀ مشرفه در قلب و اعتقاد مسلمان است.
۳_ ترسیخ و تعمیق حرمت خون انسان مکرم در قلب و اعتقاد مسلمان است.
دوم: فقهی
احکام عملی که در نص حدیث نبوی واضح دیده میشود:
۱_ حفظ حرمت کعبه از واجبات شرعی است: «ما أطيبك وأطيب ريحك، ما أعظمك وأعظم حرمتك».
۲_ حفظ کرامت و حفظ احترام انسان از واجب شرعی است: «والذي نفس محمد بيده لحرمة المؤمن أعظم عند الله حرمة منك».
۳_ گمان بد در حق برادر مسلمان جایز نیست و باورمند بودن به این‌که از برادر مسلمانش جز خیر صادر نمی‌شود و الزاماً گمان نیک به آن داشته باشد. «وأن يظن به إلا خيراً».
۴_ مراعات حق اخوت و برادری حقی است که نسبت به سایرین باید حفظ شود، قذف، تهمت، غیبت، تجسس، تخریب وبه چنگ ظالم تسلیم کردن از محرمات شرعی است.
۵_ حفظ حرمت خون، مال و آبروی مسلمان از واجبات شرعی است: «والذي نفس محمد بيده لحرمة المؤمن أعظم عند الله حرمة منك، ما له ودمه، وأن يظن به إلا خيراً.»[3]
سوم: تربیتی
_ ازحدیث نبوی می‌آموزیم: انسان‌ها منحیث این که فرزندان آدم علیه السلام‌اند، دارای کرامت ذاتی و فطری می‌باشند؛ از سوی دیگر سرشت شتاب‌زده، خطاکاری، بدگمانی، جاه‌طلبی، رقابت افزون‌طلبی و تلاش به محور غرایز نفسانی و شهوانی و جلب منفعت و دفع ضررها، وسواس شیطانی انسی و جنی در کشمکش شدیدند و بنا بر این حرمت و کرامت انسان توسط هم‌نوع خود شکستانده میشود.
_ پیغمبر خدا (صلي الله علیه وسلم) در این حدیث می‌آموزاند: مکانت کعبۀ مشرفه در عالی‌ترین مقام معنوی قرار دارد و یک امر محسوس که کعبۀ مشرفه باشد، حرمتش را با حرمت انسان مقایسه می‌کند و برتری آن را نزد الله متعال بیان می‌کند. چه زیبا و سازنده است که بندۀ مؤمن و پیرو پیامبر مکرم ﷺ از این الگوی اعتقادی و فکری بهرۀ بزرگ بردارد، منزلت متعالی انسان و حرمت متعالی کعبه را به جان دل استقبال نماید و رعایت کند.
_ می‌آموزیم: این حدیث بیانگر این امر باعظمت است که در جهان هستی هیچ موجودی عالی‌‌تر و والاتر از مقام و جایگاه انسان مؤمن برای احترام و بزرگداشت وجود ندارد.
_ می‌آموزیم: از آن‌جا که سنت نبوی کارکرد تفسيری و توضیحی برای قرآن کریم را دارد، می‌‌توان گفت که حدیث مبارک فوق، تفسیر و تصویرپردازی این آیۀ کریمه است: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا».[4]
ترجمه: ما آدميزادگان را گرامی داشته‌‌ايم، و آنان را در خشكي و دريا (برمركب‌‌های گوناگون) حمل كرده‌‌ايم، و از چيزهای پاكيزه و خوشمزه روزی‌‌شان داده‌ایم، و بر بسياری از آفريدگان خود كاملاً برتری‌‌شان داده‌‌ايم.
_ پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) در نقش معلم دین رحمت و رسالت رحمانی برای بشریت، فرصت‌ها را غنیمت شمرده و پیام بزرگ الهی را بیان کرد. «رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَطُوفُ بِالْكَعْبَةِ وَيَقُولُ»
_ پیغمبر مکرم (صلی الله علیه وسلم) کعبه را ستود و تقدیس کرد و پیروان راستین الگو می‌گیرند و لزوما می‌ستایند. «مَا أَطْيَبَكِ وَأَطْيَبَ رِيحَكِ، مَا أَعْظَمَكِ وَأَعْظَمَ حُرْمَتَكِ»
_ پیغمبر اکرمﷺ با سوگند مطلب و مقصود اهم را بیان می‌کند که بیانگر عظمت آن است و حرمت انسان و خون و مالش از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین امر جهان، یعنی قداست و ارزشمندی آن را تبیین کرد. «وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَحُرْمَةُ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ»
_ می‌آموزیم: انسان مؤمن (خون، مال و آبرویش) نزد الله متعال بزرگ‌ترین حرمت را برخوردار است. برعکس، ریختن خون، ربودن مال و نقض کرامت انسان مؤمن، از شنیع‌ترین نقض محرمات است. «لَحُرْمَةُ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ حُرْمَةً مِنْكِ ؛ مَالِهِ وَدَمِهِ»
_ از بزرگ‌ترین وظیفۀ علمای دین به عنوان معلمان وارث انبیاء تدریس و تبیین جایگاه والای انسان نزد الله متعال، حرام بودن آبرو، مال و خون اوست. الگوی نبوی ایجاب می‌کند این موضوع در جامعه از هر طریق ممکن تبیین گردد. او حتی در هنگام طواف کعبه این پیام بزرگ را فراموش نکرد، پس دعوت‌گران و معلمان نباید فراموش کنند. «لَحُرْمَةُ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ حُرْمَةً مِنْكِ ؛ مَالِهِ وَدَمِهِ»
پرسش اساسی روزگار ما
پرسش اساسی روزگار ما این است: با وجودی که نزد شریعت جایگاه و مقام انسان، مال، آبرو و خونش، متعالی و بزرگوار است، چرا توسط مسلمانان و داعیه‌‌داران دین و شریعت اسلامی، حرمت شخصیت و آبرویش حفظ نمی شود؟ مالش غصب و خونش ریخته میشود؟ واجب شرعی و رسالت اهل ایمان، علم، اندیشه، منبر و اصحاب قلم و رسانه و سیاست، باید راه نجات را از منجلاب پیدا نمایند.
[1] – سنن الترمذي، تحقيق: أحمد محمد شاكر ج5، ص 723، ح رقم (3926)، قال الشيخ الألباني: صحيح، قال شعيب الأرنؤوط: حديث صحيح.
[2] – البقره: 145.
[3] – المفتي: مركز الفتوى بإشراف د.عبدالله، فتوی الشبکة الاسلامیة ج3ص 53.
[4] – الأسراء: 70 .
